Produkty turystyczne

Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna od kilku lat propaguje tworzenie i rozwój sieciowych produktów turystycznych na Mazowszu. Punktem wyjścia prac nad ich rozwojem był projekt pn. Podnoszenie konkurencyjności turystycznej Mazowsza poprzez wdrażanie sieciowych produktów turystycznych, dofinansowany ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki, realizowany w 2011 roku. Jego głównym celem było podniesienie konkurencyjności turystycznej Mazowsza.

W założeniu produkty sieciowe – ze względu na zdolność integrowania różnych partnerów rynku – miały służyć podniesieniu jakości (w tym atrakcyjności) oferty turystycznej Mazowsza, przedłużeniu sezonu turystycznego oraz pojedynczych pobytów w tym regionie Polski. W szerszym aspekcie zadaniem projektu było także przezwyciężenie problemu braku integracji pomiędzy ofertą turystyczną Warszawy i Mazowsza oraz stymulowanie współpracy pomiędzy różnymi interesariuszami rynku turystycznego i okołoturystycznego. Na poziomie społeczno-gospodarczym tworzenie produktów sieciowych służyć powinno także aktywizacji społeczności lokalnych oraz tworzeniu nowych miejsc pracy.

Podczas pierwszych prac projektowych, na bazie licznych spotkań, warsztatów i konsultacji zdefiniowano główne grupy produktowe, skupiające po kilka ofert turystycznych powiązanych tematycznie i lokalizacyjnie oraz wybrano dla nich liderów. Od początku była to lista otwarta, która podlegać mogła uzupełnieniu w miarę kreowania, rozwoju i komercjalizacji nowych sieciowych produktów turystycznych.

Od 2012 roku pracowano nad komercjalizacją 16 wybranych produktów. Efektem realizacji projektu były pakiety ofert turystycznych przygotowanych do sprzedaży (dla każdego produktu: co najmniej 1 na sezon letni i co najmniej 1 na sezon zimowy). Rok później, w ramach II etapu wdrożenia, skoncentrowano się na promocji skomercjalizowanych pakietów turystycznych dotyczących następujących produktów sieciowych:

1. Mazowiecki Szlak Literacki

2. Mazowsze Chopina (w 2014 r. nazwa uległa zmianie na Szlak Chopinowski)

3. Szlak Książąt Mazowieckich

4. Skarbiec Mazowiecki

5. W Kręgu Żydowskiego Dziedzictwa na Mazowszu

6. Kajakowe Szlaki Mazowsza

7. Weekend z Termami Mszczonów

8. Opowieści z Narwi

9. Industrialne Mazowsze

10. Legendy i Baśnie Mazowsza

11. Mazowsze na Filmowo

12. Wielki Gościniec Litewski

13. Szlakiem Frontu Wschodniego I Wojny Światowej na Mazowszu

14. Szlak Cudu nad Wisłą (w 2014 r. nazwa uległa zmianie na Szlak Bitwy Warszawskiej 1920)

15. Śladami Nadbużańskich Tajemnic

16. Szlak Folkloru i Smaków Mazowsza (w 2016 r. nazwa uległa zmianie na Folklor i Smaki Mazowsza)

Promocja pakietów produktowych w 2013 roku realizowana była poprzez:

  • organizację study tours (dla pracowników biur podróży, punktów informacji turystycznej i branży turystycznej, w tym sporządzenie dokumentacji fotograficznej)
  • wydanie i dystrybucję katalogu pakietów ofert produktowych (wersja polsko- i anglojęzyczna)
  • promocję pakietów produktowych w wersji cyfrowej poprzez oficjalny portal turystyczny województwa mazowieckiego www.mazowsze.travel
  • systematyczną aktualizację (wersji polsko- i anglojęzycznej)
  • targi krajowe
  • imprezy plenerowe.

Poczynając od 2014 roku głównym celem działań było umocnienie pozycji opracowanych sieciowych produktów turystycznych na rynku i przygotowanie do rozszerzenia sieci każdego z nich poprzez prowadzenie modelowych działań w ww. zakresie, możliwych do zastosowania w obszarze każdego produktu, z uwzględnieniem jego specyfiki i segmentów docelowych odbiorców produktu. Do działań tych należało:

1. Opracowanie struktury modelu sieciowego produktu turystycznego.

2. Opracowanie internetowego podręcznika tworzenia produktów sieciowych.

3. Seminarium dla liderów sieciowych produktów turystycznych w zakresie implementacji modelu.

4. Warsztaty dla roboczych grup produktowych i ich liderów oraz potencjalnych nowych partnerów-usługodawców wraz z przygotowaniem liderów do rozszerzenia sieci.

Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna występowała w roli moderatora wspierającego działania poszczególnych liderów sieciowych produktów turystycznych i grup produktowych, służąc wiedzą merytoryczną m.in. poprzez organizację szkoleń, warsztatów, seminariów, konferencji, study tours oraz aranżację spotkań branżowych.

W ramach projektu w 2014 r. realizowano m.in. szkolenia, konferencje i seminaria, których celem było dalsze propagowanie wiedzy o produktach sieciowych w turystyce oraz dzielenie się pierwszymi doświadczeniami w tym zakresie. Zaobserwowano, że proces powstawania kolejnych grup partnerskich przebiegał według bardzo różnych wzorców – w niektórych przypadkach jako kontynuacja istniejących wcześniej inicjatyw i/lub organizacji (np. powstałych na danym obszarze lokalnych organizacji turystycznych lub lokalnych grup działania – tzn. LOT i LGD), w innych przypadkach w toku wdrażania koncepcji powstałych pod wpływem szkoleń i seminariów, czasem inicjowany przez przedsiębiorców, świadomych korzyści, jakie przynosi partnerstwo gospodarcze i obowiązków, jakie pociąga za sobą rola lidera, a czasem w wyniku działań podejmowanych przez gestorów lokalnej bazy turystycznej ukierunkowanych po prostu na przetrwanie.

Niezależnie od przyczyn i sposobów tworzenia sieci partnerstwa turystycznego, specjaliści współpracujący z MROT coraz częściej zwracali uwagę na pewien chaos metodyczny, brak spójności działań podejmowanych w poszczególnych częściach Mazowsza i w efekcie wrażenie, że poza koncepcją (czasem nawet tylko nazwą produktu) brakuje woli i wiedzy, co właściwie należy robić i na czym ma polegać komercjalizacja danego produktu sieciowego.

Z tego względu w połowie 2014 r. MROT zainicjowała projekt opracowania modelu tworzenia produktów sieciowych w turystyce, który pozwoliłby z jednej strony ocenić prawidłowość procesu tworzenia i stadium zaawansowania funkcjonujących produktów sieciowych, a z drugiej strony stałby się wzorem najlepszych praktyk dla nowych inicjatyw, które pojawią się na Mazowszu w kolejnych latach. Realizację tak sformułowanego celu rozpoczęto od organizacji seminarium otwierającego projekt oraz 8 warsztatów, przeznaczonych dla członków 16 mazowieckich produktów sieciowych, uznanych za najbardziej zaawansowane. Celem warsztatów było porównanie schematu tworzenia poszczególnych produktów sieciowych i wymiana doświadczeń z pierwszych lat ich funkcjonowania. Przebieg warsztatów stał się swoistym testem sprawności organizacyjnej i faktycznej zdolności współdziałania członków zaproszonych sieci, a ich zwieńczeniem było wypracowanie podręcznika pn. „Model tworzenia sieciowego produktu turystycznego”, który definiował nie tylko najważniejsze kwestie dotyczące pozycji i zadań lidera i członków sieci, ale także zasady współpracy, kreowania marki turystycznej i poszukiwania sposobów wspólnej promocji usług i atrakcji turystycznych.

Kolejny kilkuletni okres realizacji projektu (2014-2018) pozwolił na sformułowanie wniosków dotyczących zarówno samej koncepcji turystycznych produktów sieciowych w województwie mazowieckim, jak i faktycznego funkcjonowania poszczególnych, dotychczas zrealizowanych, przedsięwzięć. Decyzja o dalszym zaangażowaniu w proces rozwoju poszczególnych produktów sieciowych na Mazowszu wymagała oceny dokonań poczynionych na przestrzeni ostatnich 7 lat. Mazowiecka Regionalna Organizacja Turystyczna powierzyła zadanie tej ewaluacji grupie specjalistów, którzy dokonali oceny mazowieckich produktów sieciowych w obszarze komercjalizacji, zdolności współpracy z pośrednikami turystycznymi (m.in. na podstawie zorganizowanego dla MROT warsztatu i study tourów), marketingu i efektywności działań promocyjnych. Na tej podstawie sformułowano rekomendacje w zakresie dalszego rozwoju turystycznych produktów sieciowych na Mazowszu.

Na bazie wniosków z analiz eksperckich, realnych obserwacji tendencji rozwoju turystyki na Mazowszu, zmian makrogospodarczych i politycznych uznano, że podział inicjatyw mazowieckich w dziedzinie turystyki wymaga znaczącej modyfikacji. Zasadne wydaje się zatem skupienie wysiłków na projektach grupowanych w nieco innym układzie – rozpatrując nie tyle poziom zaawansowania rozwoju turystycznych produktów sieciowych, jak to było dotychczas, lecz szansę na faktyczne pozyskanie i intensyfikację ruchu turystycznego poprzez rozwój oferty regionu w jednej z trzech możliwych form:

  • produkty sieciowe (zdolne do samofinansowania, z pełnym zakresem komercjalizacji, tworzenia modelu biznesowego i spójnego przekazu promocyjnego),
  • szlaki turystyczne (zapewne niezdolne do samofinansowania, ale oferujące profesjonalny przekaz marketingowy oparty na spójnej narracji),
  • turystyczne marki terytorialne (o wyrazistej tożsamości, precyzyjnie wiążące perspektywę rozwoju funkcji turystycznej z zagospodarowaniem przestrzennym, atrakcyjnością otoczenia).